Xôi bắp là một món ăn dân gian bình dị rất mộc mạc dân dã, xuất xứ từ các làng quê Việt Nam, nhưng cũng khá hấp dẫn với khẩu vị của mọi người từ thôn quê đến tỉnh thành. Xôi bắp gắn liền với tuổi thơ của rất nhiều người.
Xôi bắp là một trong những món ăn sáng phổ biến của nhiều người Việt, là món lót dạ buổi sáng của đa số cô cậu học trò, là bữa điểm tâm của những người lao động chân tay, các công nhân nhà máy cũng như các cán bộ viên chức trí thức của cả 3 miền Bắc- Trung- Nam. Và bạn có thể dễ dàng tìm thấy một hàng xôi trên phố, góc đường, góc chợ, trên vỉa hè hay những con hẻm nhỏ…vào những buổi sáng khi đi học, đi làm.
Xôi bắp đậu xanh
Sáng sớm ăn gói xôi bắp nóng ấm bụng thì ngày làm việc sẽ càng thêm hiệu quả, vừa no vừa ngon lại rất dễ ăn và tiện lợi. Khác với những món xôi mà các bạn thường thấy, cách đồ xôi này cũng đa dạng và cầu kỳ hơn, sẽ khiến món xôi bắp trở nên thật đặc biệt, thơm phức và mềm mại, kèm thêm hương vị của những sợi dừa nạo cực hấp dẫn.
Những hạt bắp dẻo khi hòa trộn với nếp lại càng thêm dẻo, cùng hương vị thơm bùi của đậu xanh, vị béo bùi của đậu phộng và mè cho mùi thơm độc đáo … nét đặc biệt của món ăn này là có cả hai vị mặn ngọt tương phản sẽ khiến bạn ngon miệng rất khó quên và cứ muốn ăn thường xuyên vào mỗi buổi sáng mà không thấy chán là gì. Đây còn là món ăn nóng rất thích hợp với tiết trời se lạnh nhất là vào sáng sớm, người ăn lại cảm thấy ấn tượng nhất với vị ngon của hạt ngô nếp thơm dẻo.
Món xôi bắp là một trong những món ăn nấu khá công phu, cần có nhiều thời gian. Bạn có thể nấu món này làm bữa sáng cho cả nhà vừa ngon, vừa tiết kiệm.
Ngày xưa mỗi lần thấy nội nấu nồi xôi bắp cực ơi là cực, nào nấu bắp với nước vôi, chà vôi, canh lửa và đãi đậu rồi chọn nếp, rang lạc rang mè… Ngày nay nhờ công nghệ hiện đại với cách nấu xôi bắp bằng nồi cơm điện giúp chị em phụ nữ tiết kiệm thời gian và tiện lợi hơn trong bếp nhà mình.
Nguyên liệu bắp bây giờ cũng được sơ chế sẵn và bày bán ở chợ, mỗi kg bắp đã làm sạch mày, vỏ chỉ dao động từ 13-15 nghìn đồng, rất rẻ và tiện lợi, chỉ cần ra chợ mua về để trong tủ lạnh thích ăn giờ nào thì chế biến giờ đó. Một khi đã có nguyên liệu làm sẵn này thì việc nấu nồi xôi bắp cũng khá dễ dàng và đơn giản hơn nhiều, nhưng quan trọng là không phải ai cũng biết nấu ngon. Nồi xôi bắp ngon phải khô ráo và thơm dẻo. Những người nội trợ không thể phủ nhận việc tự mình đồ một nồi xôi bắp nóng hổi thơm phức cho cả nhà thưởng thức vào mỗi bữa sáng cũng rất thú vị và hạnh phúc đó sao!
Để nấu 1kg bắp hạt khô. Chọn bắp nếp trắng, loại bắp khô còn mới đừng chọn bắp để quá cũ sẽ không ngon. Vo sạch bắp, vớt bỏ những hạt nổi lên mặt nước. Pha nước lạnh với vôi ăn trầu màu trắng khoảng 30gr (1 muỗm canh) sau đó cho bắp vào nước vôi đã hòa tan nấu khoảng 30 phút sau khi nước sôi, thấy vỏ hạt bắp bong lên và phải bong đều hạt nào cũng như nhau là được, đổ bắp ra một cái rổ tre sít lổ hoặc cái rá, đợi cho bắp nguội bớt, dùng tay chà xát cho bắp rớt mày và bong vỏ, đãi cho mày và vỏ ra khỏi rổ rồi xả nước lại nhiều lần cho bắp thật sạch. Cho bắp vào nồi nước nấu sôi khoảng mười phút, nhắc xuống xã với nước sạch rồi lại đổ nước luộc tiếp cho được vài ba lần bắp sẽ hết nhớt và hết nghe mùi vôi.
Nếp vò sạch ngâm khoảng nửa giờ vớt ra để ráo, đậu xanh đãi sạch vỏ, vo sạch, cho vào nồi, đổ nước sấp ngang mặt đậu, nấu sôi nhỏ lửa, quan sát thấy đậu nở mặt, chắt hết nước, nhỏ lửa, đậy nắp cho đậu chín ráo như nấu cơm. Khi đậu chín xới ra cho nguội rồi dùng chày cối giã từng ít một cho mịn nhuyễn rồi đánh tơi ra. Ở quê tôi người ta thường nấu với đậu đen, cho đậu đen sôi 1 hồi rồi thay nước và luộc lại cho đậu vừa chín tới vớt ra để ráo, sau đó trộn đều bắp, đậu, nếp với khoảng 1-2 muỗng cà phê muối (tùy bắp nhiều hay ít), cho vào nồi hông cách thủy lửa lớn.
Xôi bắp ăn kèm với một số phụ gia như đậu xanh, tóp mỡ, hành phi, dừa nạo, đậu phụng và mè rang vàng giã nhỏ trộn với đường và ít muối cho ta cảm giác rất ngon miệng mà có lẽ món ăn này chỉ có ở Việt Nam, rất khó có thể tìm gặp ở bất cứ những quốc gia châu Á, châu Âu nào khác. Bữa sáng không cần phải đi ăn tiệm bạn có thể tự chế biến tại nhà theo công thức làm món xôi bắp ngon tuyệt vời này.
Còn nhớ, lúc chị em tôi còn thơ bé, Nội tôi thường nấu xôi bắp cho cả nhà ăn thay bữa sáng, nội tôi nấu món xôi bắp rất ngon, bởi vì nội sẵn khéo tay lại thêm tính cẩn thận và “chăm chuốt” trong quá trình làm xôi bắp, để nồi xôi bắp không khô quá cũng không ướt, muốn có xôi bắp ăn vào lúc sáng sớm nội đã chuẩn bị ngay từ chiều hôm trước, cứ tối đến trước lúc đi ngủ là nội ngâm đậu sẵn, sáng sớm chỉ cần dậy vò nếp, luộc đậu và chuẩn bị “hông” bắp.
Ngày đó không như bây giờ, nghề nông hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết và mưa thuận gió hòa, quê tôi thuộc huyện miền núi nên ruộng lúa rất ít nhưng đất rẫy nhà nào cũng “tha hồ” canh tác, gia đình nào nhiều lắm cũng chỉ được dăm ba sào ruộng lại phụ thuộc vào nước trời nên rất dễ bị mất mùa. Gia đình tôi, năm nào thời tiết thuận lợi cấy được hai vụ mùa “may ra” tạm đủ ăn, năm nào mất mùa thì coi như 1 lon gạo độn 1 rổ ngô hoặc 1 rổ khoai, “khéo ăn thì no khéo co cũng ấm”, lúa gạo thì có hạn nhưng ngô khoai thì nhà nào cũng nhiều ăn không hết phải bán bớt, miền Trung đất cày lên sỏi đá nhưng bù lại trời cũng phú cho những nương ngô, nương khoai sắn tuy cây cằn cỗi không tốt lắm nhưng khi thu hoạch, những trái ngô to tròn chắc “đùi đụi” nhìn rất “sướng mắt.
Hằng năm khi những cây mưa đầu mùa trút nặng hạt làm cho đất ẩm ướt, cũng là lúc bà con nông dân ra nương rẫy cày tỉa bắp và trồng khoai, bắp thường trồng rất sớm để cho kịp mỗi năm hai vụ, nên nhà nào cũng lắm ngô nhiều khoai, ngô đỏ dùng để chăn nuôi hoặc bán bớt lấy tiền lo mắm muối, trang trải cuộc sống trong gia đình, ngô trắng thì để luộc lúc còn tươi hoặc bào mỏng hấp với cơm, lúc già phơi khô treo giàn hoặc tách ra hạt cất vào lu để dành ăn quanh năm cho đến khi “giáp hạt” mùa sau .
Muốn có được những hạt bắp trắng sáng dòn thơm trước hết phải phơi được nắng, ở quê tôi bắp thường thu hoạch vào mùa mưa trời ít nắng nên phải trăn trở thường xuyên cho trái bắp thoáng gió khô đều, đến mùa bắp ngoài giờ học, chị em tôi không đứa nào được đi chơi, phải ở nhà phụ nội và mẹ bóc vỏ bắp cột lại thành mỗi chùm vài chục trái cho dễ phơi, hoặc “lỡ” những lúc mưa dầm trời không có nắng thì dùng cây sào hoặc giăng dây treo lên xà nhà cho bắp ráo và mau khô lại ít bị mọt ăn, khi cần dùng đến nội lại lôi xuống vài chùm và giao cho mấy chị em tôi tách hạt ra khỏi cùi.
Ngày ấy làng quê nghèo nàn không có tủ lạnh như bây giờ nên chỉ nấu vừa đủ ăn trong ngày nếu để qua ngày hôm sau xôi bắp đổ nhựa ôi thiu không còn ăn được. Bây giờ các bạn nấu 1 lần cho xôi bắp vào “thố” bỏ vào tủ lạnh ăn dần cũng được năm ba ngày, khi ăn cho vào lò vi sóng hoặc hấp cách thủy cho nóng, xôi bắp vẫn ngon như khi mới nấu.
Tuy sống xa quê nhưng mỗi khi bắt gặp hình ảnh một món ăn của tuổi thơ nào đó, nhất là món xôi bắp luôn gắn liền với cuộc sống người dân quê, những hoài niệm về một miền quê mộc mạc và dân dã tự dưng trỗi dậy trong tâm trí tôi, những người con sinh ra và lớn lên từ miền đất quê.
Đậu đen luộc trước
Bắp nấu sạch nhớt bằng nước vôi
Trộn đậu đen vào bắp
Lạc rang
Lạc rang giã dập
Xôi bắp đậu đen
Xôi bắp đậu đen
Bắp hạt đã qua sơ chế mua ở chợ
Nguyên liệu làm món xôi bắp
Nguyên liệu bắp mua về bỏ trong tủ đá không sợ hư